Çocuk Yetiştirmenin 10 Püf Noktası
Her çocuğun kişiliği, yapısı ve becerileri farklıdır. Ve her bir çocuğa bu yönlerine uygun bir şekilde eğitim verilmesi gerekir. Öte yandan çocuk yetiştirme hakkında genel olarak geçerli olan tavsiyeler de vardır. Çocuk yetiştirmenin püf noktaları ile ilgili bu genel ipuçları çocukların her ebeveynin arzu ettiği çalışkanlık, dürüstlük, merhametlilik, kendine güven, aileye bağlılık, sosyalleşme becerisi gibi özelliklere sahip olmasına yardım eder.
Ebeveynler olarak öğrettiğiniz, söylediğiniz ve yaptığınız şeylerin çocuğunuz üzerinde büyük etkileri olur. Tutarlı davranmanız sözel tavsiyeleriniz ve öğütlerinizden daha önemlidir, çünkü çocuklar davranışları daha çok dikkate alırlar.
Annenin de, babanın da çalıştığı ve gün içinde çocuklarının yanında olamadığı ailelerde bakıcıların tutum ve davranışları da büyük önem taşır. Bu yüzden çocuk bakıcısı seçerken adayları bu yönden de araştırmalısınız.
Çocuk Yetiştirmenin Püf Noktaları
-
Aşırı Korumacı Olmayın
Çocuğunuzu hayatı boyunca her türlü tehlike ve tehditten korumak istemeniz çok doğaldır ama bu mümkün değildir. Tabii ki onu ev kazalarından, kötü niyetli insanlardan, üstünde olumsuz etki yapabilecek her şeyden korumak için elinizden geleni yapacaksınız. Ama bazı durumlarda bir hata yapıp bedelini ödemesine, bir problemini kendi aklıyla çözmesine de izin vermelisiniz.
-
Çocuğunuzun Teknoloji Bağımlısı Olmamasına Dikkat Edin
30 yıl önce çocuk yetiştirmenin püf noktaları hakkında bir yazı yazacak olan biri böyle bir uyarıyı düşünmezdi muhtemelen, ama günümüzde gerçekten gereklidir. Günümüzde çocuklar telefon ve bilgisayar bağımlısı olma riski altındadırlar. İnternet, ne amaçla ve ne kadar süreyle kullanıldığına bağlı olarak gayet faydalı veya son derecede zararlı bir kaynak olabilir. Çocuğunuzun reel hayatta sosyalleşmesinin önünü kesebilir. Bedensel zararlar verebilir, yanlış insanlarla karşılaşıp birtakım tehlikelere maruz kalmasına yol açabilir. İleri durumlarda gerçek hayattan kopmasına bile sebep olabilir. Bu yüzden, teknolojik cihaz kullanımının makul seviyeyi geçmemesine çok dikkat etmelisiniz.
-
Sevin, Değer Verin ve Bunu Gösterin
Çocuğunuzu çok seviyor olabilirsiniz. Ama sevginizi göstermek açısından doğru yerde misiniz acaba? Sevildiğini, kendisine değer verildiğini hissetmek herkese güven ve mutluluk verir. Sözleriniz ve davranışlarınızla çocuğunuza onu karşılıksız olarak sevdiğinizi gösterin. Ona değerli bir birey olduğunu hissettirin. İyi, güzel, doğru şeyler yaptığı zaman takdir edin ve annesi veya babası olmaktan gurur duyduğunuzu söyleyin.
-
Çocuğunuzla Dolu Dolu Zaman Geçirin
Karnını doyurmak, mevsime giydirmek, temiz olmasını sağlamak, oyuncaklar almak bir çocuğun ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli değildir. Çocuğunuzla oyun oynamalı, sohbet etmeli, beraberce gezmeye çıkmalı, aile etkinlikleri planlamalısınız. Çocuğunuzu yapmakta olduğunuz ev işlerine dahil etmelisiniz. Birlikte pikniğe, sinemaya gitmeli, ona kitap okumalısınız.
-
Onu Gerçekten Dinleyin
Çocuğunuzun anlattığı şeyleri dikkatle dinleyin. Sorun ettiği şeyler bir yetişkin olarak size basit gelebilir ama bunu belli etmeyin. Kendisini ciddiye aldığınızdan, anlamaya çalıştığınızdan emin olmasını sağlayın. Sorularına uygun karşılıklar verin.
-
Çocuğunuzu İncitici Bir Şekilde Eleştirmeyin
Çocuğunuza haklı olarak kızdığınız zamanlar olacak. Bazı konulardaki beceriksizlikleri canınızı sıkacak. Onu eleştirme, kızgınlığınızı ifade etme ihtiyacı duyacaksınız. Bunların hepsi bütün ailelerde yaşanan durumlardır ve doğaldır. Ancak, olumsuz duygularınızı ne şekilde, nasıl bir üslupla ifade ettiğiniz de çok önemlidir.
Ona sinirlendiğiniz zaman, sizi hayal kırıklığına uğrattığı zaman kullandığınız cümlelere dikkat edin. Eleştirin, doğrusunu gösterin ama incitici olmayın. Sürekli olarak kendisinden üstün olduğunu düşündüğünüz başka çocuklarla kıyaslamayın. Ne kadar beceriksiz veya aptal olduğunu söylemeyin. Bu şekilde onun kendine güvenini sarsarsınız. Kendini değersiz hissetmesine yol açarsınız. Uzun vadede kendisinin de iyi, doğru ve güzel şeyler yapamayacağına inanmasına sebep olursunuz.
-
Adil, Makul, Net ve Tutarlı Olun
Çocuğunuza çifte mesajlar vermemeye dikkat edin. Verdiğiniz sözleri tutun, vaat ettiğiniz şeyleri yapın. Bir yaptırım uygulayacağınız zaman bunun yaptığı şeyle orantılı olmasına dikkat edin. Ödüllendireceğiniz zaman da ölçülü olun. Ne sınırsız hoşgörülü, ne de çok katı davranın.
Makul derecede kuralcı olmaktan kaçınmayın. Çocuklar sınırsız bir hürriyet isterler ama disipline, kurallara, güven veren bir yetişkin otoritesine de ihtiyaç duyarlar.
-
Daha Çok Pozitif Taraflarına Odaklanın
Çocuğunuzun kusurlu, yetersiz taraflarının farkında olmalı ve bu konuda bir şeyler yapmalısınız tabii ki. Fakat pozitif ve güçlü yönlerini gözden kaçırmamak da çok önemlidir. Zihninizi bunu yapacak şekilde eğitmeye çalışın. Çocuğunuzun iyi yönlerini, becerilerini görün ve bunların gelişmesi için yardımcı olun. Eksik tarafları konusunda da rehberlik edin ve cesaret verin.
-
Beklentileriniz Gerçekçi Olmalı
Çocuğun seviyesini, yetenekli olduğu alanları iyi takip edin ve onunla ilgili beklentilerinizi buna göre ayarlayın. Çok yüksek beklentiler içine girerseniz çocuğunuza yaşının ve becerilerinin üstünde bir yük yüklemiş olursunuz. İşler beklediğiniz biri gitmezse o kendisinin yetersiz biri olduğunu düşünür, siz de hayal kırıklığına uğrarsınız.
-
Doğru Bir Örnek Teşkil Edin
Çocuğunuzun rol modeli sizsiniz. Hayvanları sevmesini, sebze yemesini, diş fırçalama alışkanlığı kazanmasını, yalan söylememesini, saygılı ve nazik bir insan olmasını istiyorsanız bu konularda öğüt vermeniz, hikayeler okumanız yeterli olmaz. Siz de onun davranmasını istediğiniz şekilde davranmalısınız.
Çocukların Sosyal Becerileri Nasıl Geliştirilir?
Sosyal gelişimin bireylerin yaşamındaki rolü oldukça önemlidir. Sosyal becerileri erken dönemlerde, aile desteği ile geliştirilen çocuklar iletişim, arkadaşlık kurma ve sürdürme, ekip çalışması gibi konularda daha güvenli ve becerikli olurlar.
Çocuklarda sosyal gelişim süreci aile ortamında, anne ve babayla kurulan güvenli ve sağlam ilişkiyle başlar. Anne – babanın düzenli olarak görüştükleri arkadaşları varsa, aileleriyle ilişkileri iyiyse çocuğun da geniş bir arkadaş çevresine sahip olma ve insanlarla iyi ilişkiler kurma ihtimali güçlenir.
Ailesinin ve sıklıkla gördüğü insanların genel tavırları da çocuğun sosyal gelişimini etkiler. Çevresinde birbirine nezaketle hitap eden, keyifli sohbetler yapan, gerektiği zaman teşekkür eden veya özür dileyen kişiler olması doğal olarak çocuğun da böyle biri olmasına yardımcı olur. Böylece okul, kurs, iş ortamı gibi farklı ortamlarda insanlarla rahat ve saygılı ilişkiler kurabilir.
Saygılı Bir Çocuk Yetiştirmenin Yolları
Çocuk yetiştirmenin püf noktaları denilince akla gelen şeylerden biri de saygılı bir çocuk yetiştirme meselesidir. Ailenin tutumu bu açıdan gerçekten çok önemlidir. Çocuğun aile ortamında gözlediği ve maruz kaldığı davranışlar zaman ilerledikçe gireceği başka ortamlardaki sosyal davranışlarını etkiler.
Çocuğunuzla konuşurken alaycı, küçümseyici, kaba ifadeler kullanmayın. Gerektiği zaman rica edin, teşekkür edin veya özür dileyin. Ondan istediğiniz bir şeyi olumlu cümlelerle ifade edin. Yani, ne yapmaması gerektiğini değil, ne yapması gerektiğini anlatın. Aynı zamanda istediğiniz şeyin gerekçelerini de açıklayın. Özellikle önemli bir şey söyleyeceğiniz zaman göz hizasında konuşmaya dikkat edin. Kusurlarından, yaptığı bir hatadan söz ederken çok dikkatli olun. Kontrolden çıkıp çok ağır şeyler söylemeyin, hakaret etmeyin.
Saygılı bir çocuk yetiştirmek isteyen ebeveynlerin çocuklarına saygılı davranmaları gerekir. Çocuğun muhatap olacağı insanların da saygılı kişiler olmasına dikkat edilmelidir. Çocuklar gözle konusunda da, taklit konusunda da beceriklidirler. Tanık oldukları davranışları yansıtırlar. Ebeveynler olarak hem birbirinize, hem de çocuğunuza saygılı davranmazsanız onun da saygılı biri olmasını bekleyemezsiniz.
Çocuğa “Hayır” Demeyi Öğrenmek Gerekir, Ama Olumlu Bir Şekilde
“Hayır” gibi olumsuz bir cevabın olumlu bir şekilde sunulması fikri size çelişkili gelebilir ama bu mümkündür. Bir yetişkin olarak bilirsiniz; herhangi bir konuda ne şekilde reddedildiğiniz duygu ve düşüncelerinizi etkiler.
“Hayır” kelimesini yerli yersiz sıklıkla kullanmaktan kaçınmalısınız. Herhangi bir kelimeyi çok sık kullanmak kelimenin anlamından ve etkisinden bir şeyler kaybetmesine sebep olur. “Hayır, şimdi seni dinleyemem” yerine “15 dakikaya işim bitiyor, ondan sonra istediğin kadar konuşabiliriz.” demeyi tercih edin. Bu daha olumlu bir geri çevirme biçimidir.
Çalışıyor ve çocuğunuza yeteri kadar zaman ayıramadığınız için suçluluk hissediyor olabilirsiniz. Bu, çalışan ebeveynlerin pek çoğunun hissettiği bir duygudur. Fakat bu durumu telafi etmenin yolu doğru veya yanlış, mantıklı veya mantıksız olduklarına bakmadan çocuğun bütün taleplerine olumlu cevap vermek değildir. Her istediği yapılan bir çocuk ileride tatminsiz bir birey olur. Ayrıca, hayatta karşısına çıkan herkesin ona bu şekilde davranmayacağını da unutmamalısınız. Ona hiçbir zaman “Hayır” demezseniz bu cevapla nasıl baş edeceğini de bilemez.
Çocuğunuzun istediği bir şeyi almayı veya yapmayı reddedeceğiniz zaman kendinizden emin ve kararlı görünmelisiniz. Çocuk sizin ciddi olduğunuzdan emin olmalı. Göz teması kurmalı ve onun anlayacağı seviyede cümleler kurmalısınız. Kararınızdan geri dönmemeli ve çocuğunuzla bu konuda gereksiz bir tartışmaya girmekten kaçınmalısınız.