Çocuklar Neden Yalan Söyler?

Ailelerin amacı çocuklarını bedensel, sosyal ve ruhsal açıdan sağlıklı bireyler olarak yetiştirmektir. Bu süreçte birtakım sorunlar yaşamak kaçınılmazdır, hiçbir çocuk tamamen problemsiz olarak büyümez. Ebeveynlere sıkıntı ve üzüntü veren durumlardan biri de çocuğun yalan söylemesidir. Çeşitli sebeplerle söylenen yalanlar anne babaların bazen paniğe kapılmasına ve çocuklarının her söylediğinden kuşku duymaya başlamasına yol açabilir. Peki, çocuklar neden yalan söyler acaba? Bu konuya geçmeden önce 5 – 6 yaşlarına kadar olan çocuklarda gerçeklik duygusunun henüz gelişmemiş olduğunu hatırlatmak isteriz. Bu yaşlara kadar olan çocukların zengin hayal güçlerinin de yardımıyla ortaya koydukları abartılı söylemleri yalanla karıştırmamak gerekir. 5 – 6 yaşlarından sonra ise yalan bir uyum sorunu ve davranış bozukluğu olarak ele alınır. Yalan söyleyen çocuk aynı zamanda başka davranış bozuklukları da gösteriyorsa (Saldırganlık, tırnak yeme, içe kapanıklık, altını ıslatma, inatçılık, kekemelik, tikler vb.) ortada ciddi bir sorun olabilir.

Çocukların Yalan Söylemesinin Başlıca Nedenleri:

* Cezadan kaçma dürtüsü: Bir konuda doğru söylediği zaman şu veya bu şekilde cezalandırılacağını bilen çocuk, ceza almamak için yalan söyler. Burada söz konusu olan ceza her zaman ve sadece dayak yemek değildir. Çocuğu sürekli başkalarıyla kıyaslamak, kötü not aldığı zaman azarlamak ve suçlamak, kendini savunmasına izin vermemek gibi şeyler de bir nevi cezalandırmaktır. Ve çocuk bu davranışlara maruz kalmamak için yalan söyleyebilir.

* İlgi görme isteği: Yeterince sevgi ve ilgi görmeyen çocuklar kendilerini değersiz hisseder ve ilgi çekmek için yalan söyleme yoluna gidebilirler. Bu ilgi ihtiyacı bazen çocuğun azarlanmayı veya dayak yemeyi göze almasına bile yol açabilir. Bazı yaramazlık ve yalanların amacı anne – babayı sinirlendirmek değildir. Çocuk, ne şekilde olursa olsun kendisiyle ilgilenilmesini sağlamaya çalışmaktadır. İlgi çekmek isteyen bir çocuk örneğin karnı ağrımadığı halde ağrıyormuş gibi davranabilir.

* Aile içindeki veya yakın çevredeki kişilerin yalan söylemesi: Konu ne olursa olsun çocuklar her zaman sözlerden, öğütlerden çok davranışlardan etkilenir, onları örnek alırlar. Anne babasının veya etrafındaki başka yetişkinlerin yalan söylediğine tanık olan bir çocuk yalan söylemenin normal bir şey olduğunu düşünür. Bu konuda çocuğa doğru örnek olmak, kafasının karışmasına izin vermemek çok önemlidir.

* Hayat şartlarını daha iyi gösterme dürtüsü: Çocuklar bazen çevrelerine gerçekte olduğundan daha rahat ve iyi bir hayat yaşadıklarını göstermek için yalan söylerler. Örneğin, ekonomik durumu iyi olmayan bir ailenin çocuğu ailesinin zengin olduğunu söyleyebilir.

* Olması istenen, özlem duyulan şeyleri mevcutmuş gibi göstermek: Annesiz büyüyen bir çocuk arkadaşlarına annesiyle yaptığı etkinliklerden söz edebilir. Babasından ayrı yaşayan ve ondan ilgi görmeyen bir çocuk babasının her gün kendisini aradığını, sıklıkla gezmeye çıkardığını söyleyebilir.

Çocukların yalan söylemesi başka durumlardan da kaynaklanabilir. Örneğin anne baba çocuktan yapamayacağı şeyleri istiyor, çok fazla şey bekliyorsa çocuk bu baskıdan kurtulmak için yalan söyler. Zor durumda kalan bir çocuk, bu durumdan sıyrılmak için yalan söyleyebilir. Annesi hayatta olan bir çocuk, öğretmenlerine ya da arkadaşlarına onun öldüğünü söyleyerek, annesinden görmediği veya yeterli bulmadığı sevgi ve ilgiyi dışarıdan telafi etmeye çalışabilir.

Ailenin belli bir konuda çok katı olması çocuğu o konuda yalan söylemeye sevk edebilir. Ebeveynlerinin kendisine verdiği sözleri tutmaması çocuğun sözünde durmanın pek de önemli bir şey olmadığını düşünmesine yol açar, bu da yalancılığın temelidir.

Çocuklarda yalan veya başka bir davranış görüldüğü zaman durumun aile tarafından fark edilmesi ve ciddiye alınması çok önemlidir. Bu gibi durumlarda çocuğu suçlamak veya üstünde baskı kurmak gibi tutumlar, işe yaramak bir yana, sorunun daha da ilerlemesine yol açar. Anne – babalar önce kendi tutum ve davranışlarını, doğru bir rol model olup olmadıklarını sorgulamalı, çocuğun farkına varmadıkları bir sorunu olabileceğini düşünmelidirler.