Çocuğa Sınır Koymanın 6 Yolu
Çocuğunuzun sağlık gelişmesini istiyorsanız davranışlarına net, tutarlı ve anlaşılır sınırlar koymanız gerekir. Böylece ona sorumluluk kazandırır ve güvende olmasını sağlarsınız. Çocuğa sınır koymak hangi davranışları onaylayıp hangilerini onaylamadığınız hakkında talimatlar yağdırmak anlamına gelmez, bunun etkili olması için bazı noktalara dikkat etmeniz gerekir.
6 yaşından küçük çocuklar kuralların sebebini ve neden onları uygulamaları gerektiğini anlayamazlar. Kural algısının gelişmeye başladığı dönem 4 yaş civarıdır, fakat bu yaşlarda kurallara tutarlı bir şekilde uyamazlar. Düzenli olarak yapmalarını istediğiniz bir şeyi bir gün yapıp, bir gün yapmayabilirler. Fakat bu, kural koymaya başlamak için 6 yaşı beklemeniz gerektiği anlamına gelmez. Siz uygulanmasını istediğiniz kuralları daha önceden koymaya başlamalısınız, çocuk bunu zamanla öğrenecektir. Düzenli olarak uygulamaya başlamaması henüz bilişsel olarak yeterli olgunluğa erişememiş olmasıyla ilgilidir.
Çocuğa kural koyarken yaşını göz önünde bulundurmak önemlidir. 3 yaşındaki bir çocuk en fazla 6 kuralı hatırlayabilir. Ayrıca, çocuğun yaşı büyüdükçe uyması gereken kuralları ona göre düzenlemek gerekir.
1.Kural Koyarken Açık Ve Net Olun
Neler yapmasını ve nelerden kaçınmasını istediğinizi net bir şekilde belirtin. Olumsuz cümleler kurmayın, emir verir tarzda konuşmayın. Düzenli olarak yapmasını istediğiniz şeyi olumlu, basit ve anlaşılır bir şekilde ifade edin.
2.Koyduğunuz Kuralın Mantığını Açıklayın
Belli bir konuda kural koyarken o davranışı neden onaylamadığınızı belirtin. Örneğin, oyunu bittiği zaman oyuncaklarını toplamasını istemenizi “Böylece bir daha oynayacağın zaman onları kolayca bulursun, hem ortada gezmezlerse zarar görmezler ve ayağına batmazlar” diye açıklayın.
3.Korkutmaktan Kaçının
Denize kolluksuz girerse boğulacağını söylemek yerine kollukların su üstünde kalmasına ve rahat hareket etmesine yardım edeceğini söyleyin.
4.Kuralları Çiğnemenin Sonuçlarını Gösterin
Çocuğa sınır koymak söz konusu olduğunda dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de sınırlara uymamanın bir karşılığı olduğunu anlamasını sağlamaktır.
Çocuğunuz koyduğunuz bir kurala uymadığı zaman onu bir kere uyarın. Aynı şekilde davranmaya devam ederse buna karşılık bir sonuçla karşılaşmasını sağlayın. Örneğin onu istediği bir şeyden mahrum edin. Kuralı çiğnemenin bir bedeli olduğunu görünce daha dikkatli davranacaktır.
5.Uygun Davranışlarını Takdir Edin
Çocuğunuz hoşunuza giden, olumlu şeyler yaptığında bunu tekrar etmesini istersiniz, değil mi? Onu överek, takdir ederek, teşekkür ederek neyin olumlu olduğunu fark etmesini sağlayın. Sözlü övgüler, çocuğun olumlu davranışlarına devam etmesini sağlamak açısından etkilidir.
Yaptığı iyi, doğru şeylerin farkına vardığınızı ve bundan dolayı memnun olduğunuzu çocuğunuza farklı bir şekilde de belli edebilirsiniz. Onun yanınızda olmadığı ama sizi duyabileceği bir ortamda telefonda biriyle konuşuyormuş gibi yapın ve karşınızdaki hayali kişiye yaptığı şey hakkında güzel sözler söyleyin.
Kurallara uymanın ödüllendirilmesi davranışın pekişmesini sağlar. Fakat bunu maddi ödüllerle yapmaktan kaçınmak gerekir. Sözle takdir etmeyi veya kısa sürede bitirdiği bir işten kalan zamanı hoşuna gidecek şekilde değerlendirmeyi tercih edin.
6.Kuralları Çiğnediği Zaman Dikkatle Eleştirin
Çocuğunuzu uyması gereken bir kurala uymadığı için eleştirirken davranışını kişiliğiyle birleştirmeyin; kötü veya aptal bir çocuk olduğunu söylemeyin. Bunun yerine yaptığı şeyi uygun bulmadığınızı söyleyin ve bir daha tekrarlamamasını isteyin. Davranışını değil kişiliğini eleştirirseniz öz benliği zedelenir.