Çocuklarda Çalışma Belleğini Geliştirmenin Yolları
Çocuğunuza, yapmasını istediğiniz şeyleri arka arkaya sıralayarak söylediğiniz oluyordur mutlaka: “Kedinin su kabına su koyduktan sonra dişlerini fırçala, pijamalarını giy ve lütfen salonun penceresini kapa” gibi. Bunlar basit isteklerdir ve içlerinde çocuğunuzun yaşını, kapasitesini aşan bir şey olmaması kaydıyla sorun çıkmadan yerine getirilmeleri beklenir. Ancak, neredeyse her zaman içlerinden biri unutulur. Okula gidiyorsa oradan da benzer şikayetler geliyor olabilir. Bu durumda çocuğunuzun sizi dinlemediğini veya size aldırmadığını düşünebilirsiniz. Belki haklısınızdır, ama yanılıyor da olabilirsiniz. Bazı çocuklarda çalışma belleği gereğince işlemez. Yukarıdaki türden durumlar bununla ilgili olabilir.
Çalışma belleği, aldığımız bilgiyi aklımızda tutup aynı anda da kullanarak bir görevi veya işi tamamlamamızı sağlayan zihinsel bir işlevdir. Aklımızda aynı anda kaç tane farklı görevi tutabileceğimizi ve hangilerinin üstesinden gelebileceğimizi belirler.
Bu durumu açıklamak için şöyle bir örnek verilebilir: Bilgisayarınız aynı anda birkaç tane farklı işlem yaptığınız zaman yavaşlıyor veya donuyor mu, yoksa hızını kesmeden çalışmaya devam ediyor mu? İlk durum çalışma belleğinin zayıflığına, ikincisi ise sorunsuzca işlediğine işaret eder.
Çalışma Belleği Ne İşe Yarar?
*Art arda gelen talimatları, hiç birini atlamaksızın yerine getirmemizi sağlar.
*Bir makale yazmakta olduğunuzu varsayın. İlk cümleyi yazarken zihninizde bir sonrakini de oluşturmaya başlarsınız. Çalışma belleğiniz zayıfsa bunu yapmakta zorlanırsınız.
*Bir oyun oynayacağınız zaman kuralları hatırlamanızı ve aynı anda da oyunu oynamanızı sağlar.
*Bir matematik problemini okuduktan sonra sayıları akılda tutarak, yapılacak işleme karar vererek doğru yanıta ulaşmak için çalışmak, çalışma belleğiyle ilgilidir. Zihninizin bu tarafı güçlü değilse çözüm aşamalarını veya hangi rakamları kullanmanız gerektiğini unutabilirsiniz.
*Herhangi bir yayını okurken, okuma ilerledikçe ilk başlarda okuduklarınızı unutuyorsanız çalışma belleğiniz zayıf olabilir.
*Okulda veya bir iş yeri toplantısında not alırken çalışma belleğiniz faaliyete geçer. Gerektiği gibi çalışmıyorsa notlarınız eksik olur veya hiç not alamazsınız.
Çocuklarda Belleği Zayıf Olan Çocuklara Yardımcı Olabilecek Yöntemler
*Arka arkaya birkaç basamaklı talimatlar vermeyin. Bunun yerine, ilk isteğinizi söyleyin, yerine getirmesini bekleyin, ardından ikinciyi söyleyin. Yapması gereken şeyleri tam olarak gerçekleştirene kadar bu şekilde devam edin.
*Bir yönerge verdiğiniz zaman, doğru anladığından emin olmak için, bunu tekrarlamasını isteyin.
*Uzun problem tarzındaki sorular çözeceği zaman yine aynı şeyi yapın. Soruları adımlara bölün, her bir adımı yazın ve çocuğunuzun ilk adımı hallettiğinden emin olmadan önce ikinci adıma geçmeyin. Her bir adımda ne anladığını sormayı da ihmal etmeyin.
*Öğrendiklerinin aklında kalması için hikaye tarzında anlatmak ya da görsel materyaller kullanmak gibi yaratıcı yollar bulun. Öğrenmeyi ve akılda tutmayı sağlayacak belli stratejiler geliştirmek, çocuklarda çalışma belleğini güçlendirmek açısından önemlidir. Böylece kalıcı öğrenme sağlanabilir ve çocuğun öğrenmeye hevesi artar. Bu konuda yardımcı olursanız, zaman içinde kendisi de böyle stratejiler geliştirmeye başlar.
*Çocuğunuza kitap okutun. Birkaç sayfa okuduktan sonra, neler anladığını sorun. Aynı kitabı devam etmek için eline aldığı zaman, önceden okuduğu kısım hakkında sorular sorun.
*Sesli düşünmesini teşvik edin. Kendisinden istenen bir görevi tamamlarken yaptığı şeyleri kendi kendine anlatmasını söyleyin.